Predlog za 11 novih zaštićenih područja

Da li se neko od 11 novih zaštićenih područja nalazi u vašem kraju? Proverite!

Zavod za zaštitu prirode Srbije sačinio je spisak za proglašenje 11 novih zaštićenih područja. Uvid u dokumentaciju, javne rasprave i prezentacije su već počele, a trajaće do 24. avgusta. Nacrte uredbi, iz kojih vam donosimo kratak pregled, potražite na sajtu Ministarstva zaštite životne sredine.

Reč je o sledećim područjima:

1. Predeo izuzetnih odlika Željin

Predeo izuzetnih odlika Željin obuhvata istoimeni planinski masiv koji pripada Rodopskom planinskom sistemu. Pozicioniran je u centralnom delu Srbije, zahvatajući delove Grada Kraljeva. Površine je 6.379,09 hа. Stavlja se pod zaštitu kako bi se očuvala hidrografska mreža, bukove šume i preko 355 biljnih vrsta i podvrsta. Na tresavi Jezero, sreću se i staništa sfagnumskih mahovina (Sphagnum spp.), koja je u Srbiji retka i ugrožena. Severni deo planine Željin spada u jedno od 40 Odabranih područja za dnevne leptire (PBA) u Srbiji. Na celom području zabeležene su 94 vrste dnevnih leptira.  Prisutno je 10 vrsta riba, dok faunu vodozemaca i gmizavaca Željina čine 6 vrsta iz klase vodozemaca (Amphibia) i 7 vrsta iz klase gmizavaca (Reptilia). Prisutno je 132 vrste ptica. Najbrojniju grupu sisara čine glodari (Rodentia), za njima slede zveri (Carnivora) i slepi miševi (Chiroptera).

2. Predeo izuzetnih odlika Stolovi

Predeo izuzetnih odlika Stolovi obuhvata istoimeni planinski masiv koji pripada planinskom sistemu unutrašnjih Dinarida i nalazi se u centralnom delu Srbije na teritoriji Grada Kraljeva. Površine je 9.932,1 hа. Stavlja se pod zaštitu kako bi se očuvali vodotoci, hrastov i bukov vegetacijski pojas. Bogata je fauna beskičmenjaka, a postoji i 10 vrsta riba. Fauna vodozemaca i gmizavaca relativno je bogata i raznovrsna. Registrovano je i 125 vrsta ptica, što predstavlja 35,51% od ukupnog broja vrsta (352) registrovanih u Srbiji. Faunu sisara čini, za sada, 47 vrsta. Prisutne su strogo zaštićene divlje vrste poput mrkog medveda i vidre, kao i divokoze.

3. Specijalni rezervat prirode Osredak

Osredak se nalazi na obalama Zapadne Morave, u centralnom delu Srbije, administrativno pripada opštini Kruševac, ukupne površine 245,75 ha. Stavlja se pod zaštitu kako bi se: očuvala močvarna staništa u dolini Zapadne Morave, očuvale stalne vodene i vlažne površine, očuvala staništa ptica. Utvrđeno je prisutvo 83 vrste ptica i to retkih, korisnih i atraktivnih vrsta. Cilj je i očuvanje lužnjakovih šuma, zajednica vrba, topola, kao i 44 biljne vrste. Najbrojnije vrste ribe su: babuška, cverglan i sunčica.

4. Specijalni rezervat prirode Brzansko moravište

Površina Specijalnog rezervata prirode Brzansko moravište iznosi 64,76 ha i nalazi se na teritoriji grada Jagodina, KO Miloševo (49,68 ha) i opštine Batočina, KO Brzan (15,08 ha). To je jedno od poslednjih očuvanih močvarnih staništa, stari meandar reke Velike Morave kod sela Brzan. Ovo područje je značajno sa aspekta zaštite ptica močvarica. Na ovom prostoru redovno boravi oko 60 strogo zaštićenih vrsta ptica, od kojih se oko 30 i gnezdi. Specijalni rezervat prirode Brzansko moravište je od izuzetnog značaja kao reproduktivni centar za više vrsta vodozemaca i gmizavaca.

5. Spomenik prirode Borački krš

Spomenik prirode Borački krš nalazi se u jugozapadnoj Šumadiji između Rudničkih, Kotleničkih i Gledićkih planina, na teritoriji opštine Knić i obuhvata katastarsku opštinu Borač, ukupne površine 68,22 ha. Na samom Kršu je evidentirano 79 vrsta ptica, što predstavlja 21,9% ukupnog diverziteta ptica u Srbiji. Od šest registrovanih vrsta iz klase gmizavaca, šumska kornjača i poskok su zaštićene, a slepić i šumski smuk su strogo zaštićene vrste. Registrovane su i četiri vrste vodozemaca od koji su strogo zaštićene vrste daždevnjak, planinski mrmoljak i žutotrbi mukač, dok je velika zelena žaba zaštićena vrsta. Kratkonogi gušter i planinski mrmoljak su prvi put zabeleženi na ovom području.

6. Strogi rezervat prirode Kalenić

Strogi rezervat prirode Kalenić nalazi se u centralnom delu Srbije, u Pomoravlju, 50 km jugozapadno od Jagodine. Prostor koji je obuhvaćen granicom zaštite, prekriven je šumskom vegetacijom koja je okarakterisana kao klimatogena šuma sladuna i cera (Quercetum farnettocerris). To je jedina zaštićena površina (rezervat) u Srbiji sa ovakvim šumskim ekosistemom. Ova šumska zajednica hrasta sladuna i cera, okružena je široko rasprostranjenom bukovom šumom.

7. Specijalni rezervat prirode Rtanj

Specijalni rezervat prirode Rtanj, koji se prostire se na površini od 4.997,17 ha, nalazi se u istočnoj Srbiji. Ova planina se odlikuje vrlo složenom geološkom građom, sa stenama različite starosti iz perioda paleozoika, mezozoika i kenozoika.  Na Rtnju, nalaze se vrste srpska ramonda, rtanjska metvica, kaćunak smrdljivi, kaćun, muški božur, alpska pavit, planinska sasa, velemun, kohova lincura. Navedene vrste zaštićene su kao strogo zaštićene vrste, a šumski ljiljan, kaćunak mali, stepski badem su zaštićene vrste. Rtanj, kao tipično planinsko stanište, karakteriše i prisustvo velikog broja vrsta ptica. Za sada je evidentirano 89 vrsta, što sigurno nije konačan broj. Samo na Rtnju raste izuzetno retka i endemična vrsta Nepeta rtanjensis. Od lekovitih vrsta izdvaja se i rtanjski čaj. U fauni sisara planine Rtanj posebno se ističe fauna slepih miševa sa registrovanih 20 vrsta, što čini 2/3 ukupnog broja registrovanih vrsta slepih miševa Srbije. Vodotokovi podnožja planine Rtanj značajni su zbog prisustva autohtonih vrsta riba (potočna pastrmka, potočna mrena, krkuša), dok su u Vrmdžanskom jezeru registrovane potpuno izolovane populacije riba.

8. Strogi rezervat prirode Jarešnik

Strogi rezervat prirode Jarešnik nalazi se na teritoriji opštine Bosilegrad, odnosno KO Jarešnik i iznosi ukupne površine 6,213 ha. Jarešnik je područje šume krimskog bora (Pinus nigra spp.pallasiana) na jugozapadnoj padini planine Crnook u jugoistočnoj Srbiji. Stavlja se pod zaštitu radi očuvanja ove šume.

9. Predeo izuzetnih odlika Kulturni predeo Tršić-Tronoša

Predeo Tršić-Tronoša je ravničarsko-brežuljkasti predeo Jadra. Nalazi se na teritoriji grada Loznice i obuhvata katastarske opštine Korenita i Tršić. Površina iznosi 1802,57 ha. Osnovne stvorene vrednosti zaštićenog područja, čine znamenito mesto Spomen kuća Vuka Stefanovića Karadžića, kao i manastir Tronoša.  Flora i fauna zaštićenog područja je relativno bogata i raznovrsna. Postoji ukupno 145 zaštićenih divljih vrsta biljaka i životinja. Priobalni pojas vodotokova je stanište vodozemaca i gmizavaca. Od utvrđene faune ptica, srednji detlić (Dendrocopos medius), rusi svračak (Lanius collurio) i vinogradska strnadica (Emberiza hortulana), su strogo zaštićene vrste. Područje se odlikuje velikim brojem starih autohtonih sorti voća – trešnje đurđevke, bjelice i ruškinje, kruške takiše, karamanke, lubeničarke, pšeničarke i divljake, od jabuka petrovače, kolačarke i divljake, a kao pojedinačna stabla i oskoruše, mušmule i drenjine, nekoliko stabala pitomog kestena (Castanea sativa L.) za koje se smatra da su stari oko 200 godina, orasi (Juglans regia L.).

10. Spomenici prirode Prerast Šuplja stena

Spomenik prirode Prerast Šuplja stena nalazi se na teritoriji opštine Majdanpek, odnosno KO Rudna Glava i iznosi ukupne površine 8,268 ha. Stavlja se pod zaštitu radi očuvanja geomorfoloških, hidrografskih i botaničkih vrednosti masivnog prirodnog kamenog mosta – prerasta, kao prirodnog fenomena fluviokrasa okružen širokim pojasom šume, visine od 9,5m iznad korita reke Prerast.

11. Predeo izuzetnih odlika Maljen

Planina Maljen se nalazi u zapadnoj Srbiji i čini deo kompleksa Valjevskih planina i iznosi 10.104,83 hа. Stavlja se pod zaštitu kako bi se, između ostalog, očuvali rečni tokovi i šume. Odlikuju se prisustvom starih-reliktnih biljnih vrsta kao što su: devet Jugovića (Epimedium alpinum), vetrogon (Eriophorum latifolium), bršljan (Hedera helix), kločika (Staphylea pinnata), crni grab (Ostrya carpinifolia). Prisutna je fauna od 19 vrsta vodozemaca i gmizavaca, što predstavlja oko 39% od ukupnog broja vrsta koje naseljavaju teritoriju. Teži se i očuvanju faune riba, sisara, ptica.

Datume prezentacija i javnih rasprava potražite ovde.

Foto: Aleksandra Kekić